Fotografia organiczna – ogrodowa uprawa fotografii

Czy jest możliwe uruchomienie procesu uzyskiwania fotogramów, w warunkach i czasie niwelującym do minimum osobisty udział inicjatora takiego eksperymentu i czy jest możliwe otrzymanie dzieła, które niczego nie zatrzymuje, ale przeciwnie - nie przestaje się przekształcać, a jego nietrwałość jest oczekiwaną zaletą? Czy jest możliwe „uprawianie” fotografii, która na naszych oczach zmienia się reagując na warunki otoczenia i niejako żyje własnym życiem? Na publiczne próby tego rodzaju podejścia do fotografii wybraliśmy ogrodową przestrzeń wokół MuFo Strzelnica.

Harmonogram:
24 czerwca, 15.00 – wprowadzenie do fotografii organicznej i założenie uprawy fotograficznej
25 czerwca, 17.00 – zakończenie procesu fotograficznego

Szczegółowy opis projektu:
Efekt styku, ekoton i ogrodowa uprawa fotografii
Anna Nacher / Bogdan Kiwak / Marek Styczyński

Ekoton jest strefą przejściową, obszarem niejednorodnym i zawsze bogatszym niż czyste, sąsiadujące ze sobą środowiska. Ekoton stwarza doskonałe warunki dla modyfikacji, zmiany i różnorodności ze względu na zanieczyszczenie czystych form i napięcia generowane przez niejednorodność. Bogactwo ekotonu nie jest więc prostym efektem nałożenia dwóch sąsiadujących środowisk, ale strefą pojawiania się całkiem nowych form. Powstawanie nowych jakości na styku czystych form nazywany jest w naukach przyrodniczych efektem styku.

Fotografowanie zwykło kojarzyć się z „chwytaniem chwili na gorąco”, „zatrzymywaniem w kadrze” i dokumentowaniem „ulotnych chwil” oraz realizacją subtelniejszych odmian wymienionych celów. Sprawność lub/i artyzm fotografującego mierzy się zazwyczaj trafnością wyboru obiektu, refleksem i wyobraźnią albo emocjonalnym odzewem u oglądającego, w połączeniu (co jest coraz mniej oczywiste) z nienagannym warsztatem. W każdym wypadku sukces fotografującego mierzy się sprawnością w przekazaniu widzowi osobistego poglądu, ideologii lub innych przejawów emocjonalnego zaangażowania autora.

Czy jest możliwe uruchomienie procesu uzyskiwania fotogramów, w warunkach i czasie niwelującym do minimum osobisty udział inicjatora takiego eksperymentu i czy jest możliwe otrzymanie dzieła, które niczego nie zatrzymuje, ale przeciwnie - nie przestaje się przekształcać, a jego nietrwałość jest oczekiwaną zaletą? Czy jest możliwe „uprawianie” fotografii, która na naszych oczach zmienia się reagując na warunki otoczenia i niejako żyje własnym życiem? Na publiczne próby tego rodzaju podejścia do fotografii wybraliśmy ogrodową przestrzeń wokół MuFo Strzelnica. Wzorując się na uprawach ogrodowych, opracowaliśmy trzy kolejne fazy działania: inicjalną, inkubacji oraz finalną. Proponujemy w ten sposób sięgnięcie do podstawowego znaczenia określenia – uprawianie fotografii, uprawianie sztuki.           

24 czerwca, 15.00 - wprowadzenie do wspólnej uprawy fotografii (Anna Nacher, Marek Styczyński)
Po wprowadzeniu (około 30 minut), podczas około dwugodzinnej fazy inicjalnej, papier fotograficzny pokrywamy, zebraną (a wcześniej wybraną) materią organiczną.
Arkusze papieru światłoczułego rozłożone na kilkumetrowym podkładzie z tekstury przykryjemy liśćmi, łodygami, kwiatami i inną materią organiczną znalezioną w ogrodzie. Materiał organiczny dobierzemy kierując się dominującą obecnością w otoczeniu MuFo Strzelnica, zawartością czynnych substancji chemicznych i łatwość identyfikacji formy.
Po założeniu uprawy fotograficznej, oznakowania grządki i wykonania dokumentacji fotograficznej, pozostawimy ją na 24 godziny w spokoju.

Podczas fazy inkubacji nie ingerujemy w naszą uprawę, pozwalamy zachodzić naturalnym zjawiskom: skraplaniu się pary wodnej, dopływowi wody opadowej i tworzeniu się roztworów i koloidalnych mieszanek z organicznymi substancjami wydostającymi się z roślin i minerałów. Ważnym czynnikiem jest też periodyczna zmiana naświetlenia polegająca na zamianie światła słonecznego na słabsze światło elektryczne z ulicznych latarni.

Spotkamy się ponownie w niedzielę 25 czerwca o godzinie 17.00.
Przystąpimy do wydobywania materiału światłoczułego i zawieszenia procesów reakcji z otoczeniem i wytworzonym swoistym środowiskiem fotochemicznym.

Tak rozpocznie się faza finalna, w której uczestniczą ochotnicy. Wydobędziemy arkusze papieru i po opłukaniu i potraktowaniu octem, dokonamy reprodukcji, a fotogramy zabezpieczymy w światłoczułym pojemniku. Po wysuszeniu w warunkach kameralnych ukażą się nam nieco odmienne od wcześniej oglądanych obrazy / mapy / ślady fotograficzne: przejściowy efekt styku fotografii (wizualnych efektów działania światła) i czegoś innego, czego? Ukażą się odwzorowania figuralne, a także swoiste pejzaże w subtelnych tonacjach rozmaitych kolorów. Ponadto, po każdym otwarciu koperty światłoczułej fotogramy ożywają i nabierają nieco innych barw i kształtów. Ten proces nie zostanie definitywnie zatrzymany aż do swoistej śmierci obrazu.

Opisaną metodę i jej efekty nazwaliśmy fotografią organiczną, a pierwsza akcja tego typu miała miejsce w Galerii Stary Dom w ramach fotograficznego Festiwalu „Widzi się” (2006). Fotografia organiczna powstaje bez użycia kamer fotograficznych, w wyniku działania na materiał światłoczuły naturalnych roztworów chemicznych zawartych w roślinach, mechanicznego nacisku, małej ilości światła i periodycznej zmiany jego rodzaju i natężenia, a także czasu. Akcje ogrodowej uprawy fotografii odbywają się poza przestrzenią galerii i sal wystawowych. Pracujemy w ekotonie miejskim i wiejskim, pomiędzy organicznym a mechanicznym, pomiędzy techniką a przypadkiem, pomiędzy oficjalnym i prywatnym, pomiędzy sztuką a rytuałem, uznanym i wyśmianym... Proces uruchomiony w fazie inicjalnej i otrzymane „żyjące fotografie” oraz dokumentacja ich zmian / rozwoju / umierania, to rezultat efektu styku.

(Marek Styczyński)

Informacje o autorach:
Bogdan Kiwak – zajmuje się fotografią klasyczną, specjalizuje się w technikach camera obscura, uczył się fotografii we Wrocławiu pod okiem Natalii LL, a obecnie uczy podstaw fotografii w Studium Fotografii w Nowym Sączu, gdzie mieszka.
Anna Nacher – dr hab. profesorka UJ zajmuje się teorią nowych mediów i kulturą współczesną, eksperymentuje z dźwiękiem i technikami głosowymi. Jest fundatorką Fundacji Biotop Lechnica (Słowacja). Wraz z Markiem Styczyńskim tworzy Projekt Karpaty Magiczne / The Magic Carpathians Project. Mieszka w Krakowie.
Marek Styczyński – jest leśnikiem i zawodowym ekologiem, zajmuje się permakulturą i eksperymentalnym ogrodnictwem, jest także współfundatorem Fundacji Biotop Lechnica i autorem opracowań i książek z zakresu etnobotaniki, permakultury i alternatywnych form uprawiania turystyki. Mieszka w Krakowie.

Ważne informacje:
• Spotkanie odbywa się w Klubie MuFo Strzelnica, ul. Królowej Jadwigi 220.
• Spotkanie bez ograniczeń wiekowych.
• Wstęp na wydarzenie w ramach Karnetu Klubowego MuFo Strzelnica. Zakup karnetu przez system rezerwacji on-line: bilety.mufo.krakow.pl lub w biletomacie.